ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΕΣ ΚΑΙ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ [1]
αναδημοσίευση από την Πύλη των Ποντίων

Η αναθεωρητική στάση επί της Ιστορίας, εμφανίζεται τα τελευταία χρόνια ως απόπειρα αμφισβήτησης των Γενοκτονιών που διέπραξαν αυταρχικές εξουσίες κατά εθνικών μειονοτήτων και άλλων κοινωνικών ομάδων. Η πιο πρόσφατη αναθεωρητική σχολή είναι αυτή που αμφισβητεί το Ολοκαύτωμα των Εβραίων και συνδέεται είτε με νεοναζιστικούς κύκλους, είτε με τον αντισημιτικό ισλαμισμό. Χαρακτηριστική μορφή της σχολής αυτής υπήρξε ο Ροζέ Γκαροντί, πάλαι ποτέ θεωρητικός του ευρωκομμουνισμού, του ρεύματος δηλαδή που στη χώρα μας εξελίχτηκε στην λεγόμενη "εκσυγχρονιστική Αριστερά". Σημαντική αναθεωρητική σχολή επίσης, είναι αυτή που αμφισβητεί τη Γενοκτονία των Αρμενίων και εκφράζεται από λίγους Αμερικανούς πανεπιστημιακούς, οι οποίοι οικονομικά συνδέονται άμεσα με τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες.

Κρατικός αναθεωρητισμός

Παλαιότερα, υπήρχε διαδομένη η τάση του κρατικού αναθεωρητισμού, κυρίως σε χώρες που δημιουργήθηκαν από αποικισμό και χαρακτηρίστηκαν από την πολιτική εξόντωσης των ιθαγενών. Στην κατηγορία αυτή ανήκαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Αυστραλία, η Νότια Αφρική, καθώς και οι παραδοσιακές αποικιακές χώρες, όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Ρωσία, η Τουρκία, η Ιαπωνία κ.ά. Στις περιπτώσεις αυτές, η επίσημη κρατική προπαγάνδα προσπαθούσε να υποβαθμίσει τη σημασία των γεγονότων και να δημιουργήσει στερεότυπα που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν την εξόντωση των "βάρβαρων, απολίτιστων ιθαγενών".

Σήμερα, η πολιτική του κρατικού αναθεωρητισμού, για τις περισσότερες από τις χώρες που αναφέρθηκαν, έπαψε να ισχύει και αντικαταστάθηκε από την παραδοχή του αρνητικού παρελθόντος, την πολυπολιτισμική προσέγγιση και την ενίσχυση των ιθαγενών που επέζησαν για να κατοχυρώσουν τον ιδιαίτερο πολιτισμό τους. Χώρες, όπως η Ρωσία, που βρίσκεται σήμερα σε ένα πολιτικό και κοινωνικό μεταίχμιο, γεγονότα των δύο περασμένων αιώνων που σχετίζονται με τη ρωσική επέκταση, κυρίως στο Νότο (Κριμαία, Καύκασος) και συνοδεύτηκαν από γενοκτονίες των γηγενών λαών, καλύπτονται ακόμα πίσω από τη φιλολογία του αντιισλαμικού αγώνα.

Η πλέον έντονη περίπτωση οργανωμένης κρατικής πολιτικής αναθεώρησης της Ιστορίας μπορεί να εντοπιστεί σήμερα στην επίσημη Τουρκία, η οποία οχι μόνο δεν αποδέχεται τα δυσάρεστα γεγονότα του παρελθόντος, αλλά προσπαθεί να τα αντιστρέψει πλήρως. Έτσι, ισχυρίζεται και χρηματοδοτεί έρευνες που προσπαθούν να κατασκευάσουν Ιστορία και να αποδείξουν ότι οι Τούρκοι υπέστησαν γενοκτονία, είτε από τους Αρμένιους, είτε από τους Έλληνες του Πόντου.

Η νεοελληνική περίπτωση

Η περιπέτεια της ταινίας "1922" του γνωστού σκηνοθέτη Νίκου Κούνδουρου αποτελεί την πλέον αποκαλυπτική πράξη του νεοελληνικού αναθεωρητισμού. Η ταινία αυτή, βασισμένη σε αυθεντικές μαρτυρίες, γυρίστηκε το 1977-1978 με τη χρηματοδότηση του κρατικού Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου (ΕΚΚ). Από την εποχή των γυρισμάτων (τρία μόλις χρόνια μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο) η "Χουριέτ" είχε καταγγείλει την ταινία, υποστηρίζοντας ότι έτσι "υπονομεύονται" οι ελληνοτουρκικές συνομιλίες. Φυσικά το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών γνώριζε καλύτερους και αποτελεσματικότερους τρόπους διαμαρτυρίας. Οι τουρκικές αντιδράσεις απέδωσαν! Το ελληνικό Υπουργείο Προεδρίας αρνήθηκε να δώσει άδεια προβολής στην ταινία, κάτι που ήταν απαραίτητο για να βγει στις αίθουσες. Επί πλέον, το ΕΚΚ, το οποίο ήταν ιδιοκτήτης της ταινίας και είχε ως προϊστάμενη αρχή το Υπουργείο Βιομηχανίας, δέσμευσε την ταινία στο εργαστήριο. Μια κόπια που παρανόμως κατάφερε να εξασφαλίσει ο Κούνδουρος προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, αποσπώντας 9 βραβεία. To Υπουργείο Προεδρίας, φοβούμενο την κατακραυγή δεν τόλμησε να απαγορεύσει την προβολή της ταινίας, η οποία παρέμενε δεσμευμένη στα συρτάρια του ΕΚΚ. Η λαθραία κόπια σταλθηκε το 1982 (οκτώ χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο) στο Διεθνές Φεστιβάλ Βουδαπέστης. Μισή ώρα πριν την προβολή της, κατέφθασε από το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών εντολή προς τον Έλληνα πρέσβυ να εμποδίσει την προβολή της ταινίας. Ο Έλληνας πρέσβης ζήτησε με τη σειρά του από το ουγγρικό Υουργείο Εξωτερικών να εμποδίσει την προβολή της ταινίας. Πράγμα που έγινε. Λίγο αργότερα, με παρέμβαση του Μικρασιάτη, τότε υπουργού, Γιάννη Καψή έλαβε τέλος η ομηρία της ταινίας και το ΕΚΚ την παρέδωσε στο Νίκο Κούνδουρο. Ας σημειωθεί ότι με κοινή συμφωνία του σκηνοθέτη με το ΥΠΕΞ, η ταινία δεν θα έπρεπε να παιχτεί ποτέ -και ούτε έχει παιχτεί μέχρι σήμερα- στην ελληνική Θράκη.

Εν κατακλείδι

Τα γεγονότα που προαναφέρθηκαν συγκροτούν μέρος των σύγχρονων Λευκών Σελίδων. Η εξάλειψή τους αποτελεί ιστοριογραφικό καθήκον, που αφορά παράλληλα τη συλλογική μνήμη του νεότερου ελληνισμού. Διαπίστωση αποτελεί ότι, η ελλιπής ιστορική γνώση επηρεάζει τη σύγχρονη ελληνική ταυτότητα, με αποτέλεσμα να λαμβάνει διάφορες μορφές, πολλές φορές αλληλοαποκλειόμενες. Η εθνική ολοκλήρωση -με την έννοια της ισότιμης συμμετοχής όλων των ελληνικών ομάδων, καθώς και η σύνθεση των διαφορετικών ιστορικών εμπειριών σε μια ενιαία σύγχρονη ταυτότητα- μέσα στα στενά όρια του εθνικού κράτους στο Νότο της βαλκανικής χερσονήσου, αλλά και σ' ότι απέμεινε στην Κύπρο, παραμένει ακόμα ζητούμενο.

[1] Ο Βλάσης Αγτζίδης είναι διδάκτωρ σύγχρονης ιστορίας.